انسان وقتی به گذر عمر فکر می‌کند تنش به لرزه در می‌آید که این سرمایه‌ی زندگی چقدر سریع می‌گذرد و سعدی علیه الرحمة چقدر زیبا آن را به تصویر می‌کشد:
بنشین بر لب جوی و گذر عمر ببین
کاین اشارت ز جهان گذرا ما را بس
و اینکه بزرگان گفته‌اند: الفرصة تمر مر السحاب( فرصت‌ها همچون ابرها سریع می‌گذرند)، چقدر واقعیت دارد.
همه ما نیاز به برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری و تغییر مثبت داریم، ولی خوب است بیاییم با خودمان خلوت کنیم و ببینیم عملکردمان در سالی که گذشت به سمت تغییر مثبت بوده یا منفی؟ یا اصلاً با ریتم ثابت داریم زندگی‌مان را پیش می‌بریم، بدون هدف، بدون برنامه، بدون تغییر... و اینکه هر چه پیش آید خوش آید، برایمان از هر چیزی راحت‌تر هست.
بهار دارد از راه می‌رسد...
باید تنبلی‌ها، سستی‌ها، دل‌مشغولی‌ها و هر چیزی را که مانع پیشرفت مادی و معنوی ما می‌شوند رها کنیم و مروری بر کارنامه‌ی یکساله‌مان بکنیم تا بتوانیم در سال جدید، سریع‌تر از پارسال در مسیر تجدید ایمان گام برداریم، چرا سریع‌تر می‌توانیم به این هدف برسیم. چون اگر اشتباهات و کم کاری‌های سالی که گذشت را در دفترچه‌ای یادداشت کنیم، نقاط ضعف‌مان را بهتر می‌شناسیم و برای بهتر شدن وضعیت روحی و ایمانی و حتی جسمی خود در سال نو و برای برطرف کردن این ضعف‌ها، به هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی در زندگی می‌پردازیم و این‌گونه راه برای تغییر مثبت در زندگی باز می‌شود.
رستاخیز طبیعت، یادآور رستاخیز انسان است. اما نمی‌دانم چرا ما با آمدن بهار فقط به فکر خانه‌تکانی منزل‌مان می‌افتیم و از خانه تکانی دل غافلیم. شاید خیلی از ماها قبل از رسیدن سال جدید به این فکر کردیم که چطور می‌توان انسان بهتری بود؟ و بر روی لوح تازه‌ای که در ماه اول سال دریافت خواهیم کرد چه خواهیم نوشت؟
اگر واقعا این مساله را جدی بگیریم، فهرستی از آنچه که در سال پیش رو برای رسیدن به این هدف انجام خواهیم داد تهیه می‌کنیم.
مثلاً می‌نویسیم: امسال، سالی متفاوت خواهد بود؛ من حتماً وقت بیشتری را صرف همسر و فرزندانم خواهم کرد؛ سعی می‌کنم نمازهایم را اول وقت و با خشوع بخوانم؛ از تمام استعداد و وقت خود برای خدمت به دین خدا استفاده می‌کنم؛ وقت‌کشی و تنبلی نخواهم کرد و سرمایه‌ی جوانی‌ام را بیهوده هدر نخواهم داد و... این‌ها مواردی است که واقعاً برایمان مهم است. پس چرا هیچ وقت قدمی در جهت تحقق آن‌ها برنمی‌داریم؟!
چرا دوباره به عادات قدیمی برمی‌گردیم؟ و از اواسط بهار دیگر جایی در ذهن ما ندارند؟
زیرا هیچ یک از ما واقعاً پایبند اجرای این قطعنامه‌ها نیستیم. پس هر روز که از خواب بر می‌خیزید، از خود سوال کنید:
امروز برای کم کردن فاصله‌ی آنچه انجام می‌دهم و آنچه براستی برایم مهم است چه خواهم کرد؟ براستی با این سوالی که اول صبح از خودمان می‌پرسیم به کارهایمان در آن روز جهت می‌دهیم و گام به گام به رسیدن به هدفی که برای تغییر خود در جهت مثبت تعیین کرده‌ایم نزدیک‌تر می‌شویم.
خانه تکانی دل چرا و چگونه؟
این خانه تکانی لازمه، چون باعث تغییر می‌شود، تغییری مثبت و بزرگ از طریق شناخت نقاط قوت و ضعف خودمان و سعی در جهت اصلاح نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت در سال جدید.
نمی‌دانم تا چه حدی برای این موضوع و آغاز سال نو با یک برنامه‌ریزی، ارزش و اهمیت قائل‌اید. آیا چند روز مانده به سال جدید دغدغه دارید که امسال هم مثل پارسال نبوده بلکه بهتر از آن باشد؟ یا مواظب باشم بجای پیشرفت، پسرفت نکنم؟ و یا چرا تصمیم نمی‌گیرم که وضعیتم بهتر شود؟
این سخن حضرت علی (رضی الله عنه) همیشه جلوی چشمانم هست که می‌فرماید:« هر کس امروزش بدتر از دیروز، و فردایش بدتر از امروزش باشد او مغبون و زیان کار است».
بخاطر همین، برای اینکه به اهمیت برنامه‌ریزی و تنظیم وقت بیشتر پی ببریم به اهمیت برنامه‌ریزی در حیات رسول الله (صلی الله علیه و سلم) بطور خلاصه اشاره می‌کنم ولی ما به عنوان شاگردان این مکتب، چقدر رهبرمان را الگوی خود قرار داده ایم؟
شاید بگوییم:« نیازی به تغییر نیست؛ من هر چند کاملاً خوشبخت نیستم ولی واقعا راحتم». شاید ترس از شکست و ترس از تعهد مانع برنامه‌ریزی شوند، ولی به قول« جرج برنارد شاو»: لذت واقعی زندگی در آن است که بدنبال هدفی باشید که آن را مهم تشخیص داده‌اید، در این راه از تمام وجود خود مایه بگذارید و قدرتمند شوید. نه این که نظیر لخته‌ای تب دار از دردها و رنج های مزمن مرتباً شکایت کنید که دنیا خود را وقف خوشبختی شما نکرده است.۱
ما می‌توانیم تغییرات مثبت را در خودمان ایجاد بکنیم. به شرطی که بخواهیم و خواستن کافی نیست باید کاری بکنیم.
کسی که سیره‌ی نبوی را مورد مطالعه قرار می‌دهد می‌داند که پیامبر اسلام چه طور دقیق برنامه‌ریزی می‌کرد.
تقسیم مراحل دعوت به مکی و مدنی،
تقسیم مرحله‌ی مکی به سه دوره:
-دعوت پنهانی، آشکار و گسترش دعوت در خارج از مکه.
-هجرت اول و دوم به حبشه،
-بیعت عقبه‌ی اول و دوم و تفاوت میان مفاد این دو بیعت( بیعت اولی، ایمانی و اخلاقی بود، بیعت عقبه‌ی دوم، سیاسی و جهادی بود و مقدمه‌ای برای هجرت به سوی مدینه و برپا کردن دولت اسلامی در آنجا)
آنچه ما در جریان هجرت رسول الله( صلی الله علیه و سلم) مشاهده می‌کنیم برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تمام وسایلی است که در رسیدن رسول الله و یار غارش به مدینه یاری می‌کنند. برنامه‌ریزی برای برپا ساختن دولت نمونه در مدینه در نهایت دقت و آینده نگری بود...
برنامه‌ریزی در تمامی قسمت‌های زندگی رسول الله که یک فرمانده و رهبر واقعی بود، آشکار و هویداست. در زندگی شخصی و در ارتباطات عمومی‌اش و در تماس با سایر دولت‌ها و در برپا داشتن حق و عدل میان مردم، در جنگ، صلح و بستن پیمان و در تربیت مسلمانان و آماده کردن آنان برای آینده و...۲
پس بر من و تو لازم است برای پیشبرد اهداف ایمانی، اخلاقی و سعادت اخروی خود و اطرافیان‌مان به رهبر و الگوی خود اقتدا کنیم.
پس عجله کنیم فرصت‌مان خیلی کم است، وقت زیادی نداریم! منظورم تا رسیدن سال نو خیلی کم فرصت داریم.
از کجا باید شروع کنیم؟
برنامه ریزی
آره برنامه‌ریزی. برنامه‌ریزی مرحله‌ای است که ما را از یک مرحله به مرحله‌ای یا جلوتر منتقل می‌کند. هر کسی که دوست دارد در کارش موفق شود باید اسباب موفقیت را فراهم سازد.
هیرم اسمیت، نویسنده‌ی کتاب« مدیریت برخود» می‌گوید: تا زمانی‌که یک برنامه مدون و مکتوب نداشته باشید بسیاری از افکار و رویاها در مرحله‌ی« یک روز بالأخره این کار را انجام خواهم داد» باقی می‌مانند. همچنین یک برنامه مدون و مکتوب، قدرت و تعهدی را بوجود می‌آورد که برای آغاز کار لازم است.
این نویسنده می‌گوید: فرق بین هدف و رویا در این است که هدف رویایی است که برای آن زمان تحقق قایل شده‌ایم. یعنی گذاشتن یک تاریخ تحقق برای رویاها، آن‌ها را از عالم« بالأخره روزی» بیرون می‌آورد.
او می‌گوید: از قدرتی که در برنامه‌ریزی نهفته است نهراسید.
-اهداف‌تان را بنویسید و برای آن‌ها حداکثر زمان اجرا تعیین کنید،
-اولویت بندی کنید؛ ترتیب انجام آن‌ها را مشخص کنید،
-اهداف و قدم‌هایی که باید در این هفته حاصل شوند را انتخاب کنید، و در ابتدا آن‌هایی را که بسیار مهم هستند انجام دهید. اگر بخواهید تأمل کنید و در آخر هفته ببینید که برای این‌ها فرصتی خواهد بود یا نه؟ قطعا نخواهید توانست در هفته‌ای که پیش رو دارید آن‌ها را محقق سازید
-زمانی را برای رخدادهای خارج از کنترل در نظر بگیرید.
اکنون زمان عمل است.
اگر در زندگی بدون هدف باشید:
هر کسی می‌تواند شما را در هر جهتی که دلخواهش است، سوق دهد.
هر شخصی می‌تواند ما را از مسیر زندگی منحرف کند.
هر خبری می‌تواند ما را دگرگون کند.
اما وقتی هدف و برنامه‌ریزی داشته باشید، شما هستید که انتخاب می‌کنید.
برنامه‌ریزی کنیم...
برای ساعت، روز، هفته، ماه و حتی سال. برنامه‌های درازمدت معمولاً کُلی‌تر هستند و برنامه‌های فردا جزئی‌تر. باید بدانید در هفته‌ی آینده چه موفقیتی را انتظار دارید!
وقتی برنامه‌ات را نوشته باشی:
صبح که از خواب بیدار می‌شوی، می‌دانی چه می‌خواهی. لطفاً همین الآن یک قلم و کاغذ بردارید و برنامه خود را بنویسید. حتی برای سال‌های آینده را هم بنویسید؛ بنویسید که تا فلان سال می‌خواهم فلان کار را انجام دهم.
منابع:
۱ . کتاب مدیریت بر خود، مؤلف: هیرم اسمیت مترجم: حافظ کمال هدایت
۲ . شخصیت مسلمان معاصر، مؤلف: مصطفی محمد طحان، مترجم: محمد یوسف ارباب
نظرات